ความเป็นอิสระของเฟดในช่วงการเลือกตั้ง: การวิเคราะห์การตัดสินใจและแรงกดดันทางการเมือง

บทบาทของธนาคารกลางในระบบเศรษฐกิจสมัยใหม่ถือเป็นส่วนสำคัญในการรับประกันเสถียรภาพทางการเงินผ่านนโยบายอัตราดอกเบี้ย การกำหนดเป้าหมายอัตราเงินเฟ้อ และมีอิทธิพลต่อสภาวะทางการเงินในวงกว้าง ข้อถกเถียงสำคัญเกี่ยวกับธนาคารกลางคือความเป็นอิสระจากอิทธิพลทางการเมือง โดยเฉพาะในช่วงการเลือกตั้ง รัฐบาลที่เผชิญกับการเลือกตั้งใหม่อาจเลือกใช้นโยบายที่กระตุ้นการเติบโตทางเศรษฐกิจหรือส่งเสริมการจ้างงานชั่วคราวเพื่อรับการสนับสนุนจากผู้มีสิทธิเลือกตั้ง

บทความนี้จะเจาะลึกถึงพลวัตที่เกิดขึ้นระหว่างธนาคารกลางและนักการเมืองในช่วงการเลือกตั้ง โดยเน้นที่ความเป็นจริงของสหรัฐฯ โดยเฉพาะ เป้าหมายคือการประเมินระดับความเป็นอิสระและพฤติกรรมของธนาคารกลางเมื่อมีการเลือกตั้ง

ทฤษฎี: ความเป็นอิสระของธนาคารกลางและอิทธิพลทางการเมือง

ตามทฤษฎีแล้ว ธนาคารกลางที่เป็นอิสระดำเนินการเพื่อผลประโยชน์ระยะยาวของเศรษฐกิจ โดยไม่ได้รับอิทธิพลจากเป้าหมายทางการเมืองระยะสั้นของรัฐบาล ความเป็นอิสระนี้มีความจำเป็นต่อการรักษาความน่าเชื่อถือ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในการควบคุมเงินเฟ้อและส่งเสริมการเติบโตทางเศรษฐกิจที่ยั่งยืน อย่างไรก็ตาม ความเป็นจริงมักชี้ให้เห็นว่าแม้ธนาคารกลางจะมีความเป็นอิสระอย่างเป็นทางการ แต่อาจเผชิญกับแรงกดดันทางการเมืองเล็กน้อยในช่วงการเลือกตั้ง

แบบจำลองหนึ่งที่กล่าวถึงในทฤษฎี Lying Low ของ Drazen แสดงให้เห็นว่าแม้ว่าธนาคารกลางจะเป็นอิสระในปีที่ไม่มีการเลือกตั้ง แต่ธนาคารกลางก็มีแนวโน้มที่จะรองรับแรงกดดันทางการเมืองในช่วงการเลือกตั้ง นักการเมืองอาจผลักดันการขยายตัวของเงินในช่วงเวลาดังกล่าว โดยหวังผลกำไรทางเศรษฐกิจในระยะสั้นที่อาจปรับปรุงโอกาสในการเลือกตั้งได้ แม้ว่าธนาคารกลางจะมีอำนาจตามกฎหมาย แต่แรงกดดันที่จะ “Lie Low หรือ นิ่งเฉย” หรือหลีกเลี่ยงการเปลี่ยนแปลงนโยบายที่สำคัญก่อนการเลือกตั้งนั้นมีการบันทึกไว้เป็นอย่างดี เห็นได้จากการที่ธนาคารกลางสหรัฐฯ ลังเลที่จะปรับขึ้นหรือลดอัตราดอกเบี้ยในช่วงปีที่มีการเลือกตั้ง

กรณีศึกษา: ธนาคารกลางสหรัฐ

Federal Reserve (ธนาคารกลางสหรัฐ หรือ Fed) เป็นหนึ่งในธนาคารกลางที่มีอิทธิพลมากที่สุดในโลก และถือว่าเป็นอิสระอย่างตั้งใจ อย่างไรก็ตาม การศึกษาต่างๆ แสดงให้เห็นว่าเฟดเผชิญกับแรงกดดันทางการเมืองในช่วงปีการเลือกตั้ง

แนวปฏิบัติของเฟดในการ “นิ่งเฉย” สามารถสืบย้อนไปถึงเหตุการณ์ต่างๆ มากมายที่เฟดละเว้นจากการเปลี่ยนแปลงนโยบายการเงินในช่วงหลายเดือนก่อนการเลือกตั้ง ตัวอย่างเช่น ความเห็นของ Alan Greenspan ในปี 1992 เกี่ยวกับสิทธิพิเศษในการไม่ทำอะไรเลยจนกระทั่งหลังการเลือกตั้ง แสดงให้เห็นว่าเฟดพยายามหลีกเลี่ยงการถูกดึงเข้าไปในข้อโต้แย้งทางการเมืองอย่างไร:

“ผมหวังว่าเราจะมีความหรูหราในการนั่งเฉยๆ และไม่ทำอะไรเลยจนกว่าการเลือกตั้งจะเสร็จสิ้น ตามขั้นตอนปกติของคณะกรรมการกำหนดนโยบายการเงินของรัฐบาลกลาง”

อัตราดอกเบี้ยนโยบาย (Federal Funds Rate) คืออัตราดอกเบี้ยที่ธนาคารและสถาบันรับฝากเงินอื่น ๆ ใช้ในการปล่อยกู้ยอดคงเหลือที่เก็บไว้กับธนาคารกลางสหรัฐให้แก่กันในชั่วข้ามคืน อัตราดอกเบี้ยนี้ได้รับผลกระทบโดยตรงจากการตัดสินใจของเฟดเกี่ยวกับอัตราดอกเบี้ยหลัก จากแผนภูมิข้างต้น เราจะเห็นว่าเฟดมีพฤติกรรมอย่างไรในช่วง 35 ปีที่ผ่านมาของจุดตัดระหว่างนโยบายการเงินและการเลือกตั้ง

สำหรับ “ช่วงการเลือกตั้ง” เราจะพิจารณา 4 เดือนก่อนวันลงคะแนน เนื่องจากเป็นช่วงเวลานี้พอดีที่ผู้สมัครของทั้งสองฝ่ายจะเริ่มอภิปรายในที่สาธารณะและรวบรวมผู้มีสิทธิเลือกตั้งเพื่อเหตุผลของพวกเขา

ในช่วงการเลือกตั้ง 5 ครั้งจาก 8 ครั้ง เฟดคงนโยบายการเงินไว้ โดยคงอัตราดอกเบี้ยหลักไว้ไม่เปลี่ยนแปลงจนกว่าผู้สมัครคนใดคนหนึ่งจะได้รับชัยชนะ จากนั้นใน 3 จาก 5 ครั้งนี้ ธนาคารกลางได้เปลี่ยนนโยบายอย่างสิ้นเชิง โดยลดอัตราดอกเบี้ยเมื่อก่อนหน้านั้นสูง และเพิ่มขึ้นเมื่อก่อนหน้านั้นต่ำ

การพลิกกลับนโยบายนี้ไม่ได้เกิดจากปัจจัยทางการเมืองมากนัก เช่นเดียวกับปัจจัยทางเศรษฐกิจ:

• ในปี 2001 เกิดฟองสบู่ดอทคอมแตก ซึ่งทำให้เฟดต้องกระตุ้นเศรษฐกิจอย่างหนัก
• ในปี 2016 ธนาคารกลางสหรัฐฯ พยายามคาดการณ์ว่าอัตราเงินเฟ้ออาจเพิ่มสูงเกินเป้าหมาย แต่หยุดปรับขึ้นอัตราดอกเบี้ยเนื่องจากข้อมูลเศรษฐกิจของจีนที่ออกมาเลวร้าย
• ในปี 2020 เกิดการระบาดของโควิด-19 และอัตราเงินเฟ้อรวมถึงอัตราดอกเบี้ยหลักเริ่มเพิ่มขึ้นอีกครั้งในช่วงต้นปี 2022

ส่วนที่เหลืออีก 3 ครั้ง ธนาคารกลางสหรัฐยังคงดำเนินการการเงินตามรอบปัจจุบัน โดยปรับลดอัตราดอกเบี้ยในเดือนกรกฎาคม 1992 และเดือนกรกฎาคม 2008 (ในกรณีนี้ เนื่องมาจากวิกฤตการณ์ทางการเงินโลกและความต้องการการกระตุ้นเศรษฐกิจของประเทศ) และเพิ่มอัตราดอกเบี้ยในเดือนกรกฎาคม 2004

จากการวิเคราะห์นี้ เห็นได้ชัดว่าเฟดพยายามเป็นกลางเกี่ยวกับการเลือกตั้งมากที่สุด ในทางกลับกัน จะเห็นแนวโน้มที่ชัดเจนระหว่างการเปลี่ยนแปลงพรรครัฐบาล

เมื่อเกิดการปรับขึ้นอัตราดอกเบี้ยในช่วงวาระที่สองติดต่อกันไม่ว่าจะเป็นประธานาธิบดีจากพรรคเดโมแครตหรือรีพับลิกัน ในวาระถัดมา พรรคนี้จะไม่ได้รับอำนาจการปกครองอีก นอกจากนี้ รูปแบบพฤติกรรมดังกล่าวเกิดขึ้นซ้ำอีกในวาระแรกของทรัมป์ แต่ในกรณีนี้ เฟดยังคงขึ้นอัตราดอกเบี้ยต่อจากที่หยุดขึ้นในเดือนมกราคม 2016

ในทุกกรณีเหล่านี้ ปรากฏการณ์การขึ้นอัตราดอกเบี้ยอีกครั้งหนึ่งเน้นย้ำถึงผลกระทบเชิงลบของนโยบายการเงินที่เข้มงวดต่อความคิดเห็นของประชาชน

บทสรุป

แม้ว่าเฟดจะมีความเป็นอิสระทางกฎหมาย แต่ก็อาจดำเนินการแตกต่างออกไปในช่วงการเลือกตั้งเมื่อเทียบกับปีที่ไม่มีการเลือกตั้ง

ความไม่เต็มใจที่จะปรับขึ้นอัตราดอกเบี้ย ซึ่งเป็นการเคลื่อนไหวที่ไม่เป็นที่นิยมทางการเมืองนั้นเห็นได้ชัดโดยเฉพาะในรอบการเลือกตั้งหลายๆ รอบ เรื่องนี้ได้รับการสนับสนุนเพิ่มเติมด้วยหลักฐานทางเศรษฐศาสตร์ที่แสดงให้เห็นว่าการเปลี่ยนแปลงนโยบายที่เข้มงวดน้อยลงในปีการเลือกตั้งของสหรัฐฯ ประเทศอื่นๆ ก็มีพฤติกรรมที่คล้ายคลึงกัน แม้ว่าระดับการผ่อนปรนของธนาคารกลางจะแตกต่างกันไปตามโครงสร้างทางการเมืองและความเป็นอิสระทางกฎหมายของธนาคาร

เมื่อวันที่ 18 กันยายน 2024 เป็นครั้งแรกในรอบ 20 ปีที่ธนาคารกลางสหรัฐฯ เปลี่ยนนโยบายไปในทิศทางที่ผ่อนคลายมากขึ้นในช่วงที่มีความร้อนแรงของการเลือกตั้ง โดยลดอัตราดอกเบี้ยลง 50 จุดพื้นฐาน เนื่องจากไม่เคยมีเหตุการณ์สำคัญเช่นนี้เกิดขึ้นในช่วงเดือนกรกฎาคมถึงต้นพฤศจิกายนตลอด 35 ปีที่ผ่านมา การเปลี่ยนแปลงนโยบายอย่างฉับพลันนี้มีแง่มุมที่ต้องพิจารณามากกว่าแค่เรื่องเศรษฐกิจ

เฟดแค่กลัวภาวะเศรษฐกิจถดถอยหรือเปล่า? คิดว่าถึงเวลาที่จะลดอัตราดอกเบี้ยแล้วหรือยัง หรือได้รับแรงกดดันจากรัฐบาลสหรัฐฯ ชุดปัจจุบันที่หวังว่าจะรวบรวมฉันทามติด้วยนโยบายผ่อนปรน? เราก็ไม่อาจรู้ได้อย่างแน่ชัด

อย่างไรก็ตาม ความท้าทายสำหรับเฟด รวมถึงธนาคารกลางของประเทศอื่นๆ ที่จะก้าวไปข้างหน้า คือ การรักษาความเป็นอิสระของตนเองในขณะเดียวกันก็ต้องจัดการกับแรงกดดันทางการเมืองเหล่านี้ เพื่อหลีกเลี่ยงการทำลายความน่าเชื่อถือและประสิทธิผลในระยะยาว

ติดตามเราได้ที่ เทเลแกรม, อินสตาแกรม และ เฟซบุ๊ก เพื่อรับการอัปเดตจาก Headway ทันที